Neurologia i Psychiatria

Problemy psychiczne

by Anita Bojgar
written by Anita Bojgar

Problemy psychiczne dotykają osób w każdym wieku i środowisku. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia około 1 na 8 osób na świecie doświadcza zaburzeń zdrowia psychicznego w danym momencie. Wczesne rozpoznanie i dopasowane wsparcie znacząco zwiększa skuteczność leczenia. Praktycznym punktem wyjścia bywa katalog obszarów pomocy, który ułatwia zrozumienie własnych trudności i wybór specjalisty, np. na stronie: https://avigon.pl/lista/obszary-wsparcia.

Objawy i sygnały ostrzegawcze

Nie każdy spadek nastroju to od razu zaburzenie, ale powtarzalne lub nasilające się objawy zasługują na uwagę. Warto obserwować:

  • utrzymujące się przygnębienie, drażliwość, poczucie pustki dłużej niż 2 tygodnie,
  • silny lęk, napięcie, ataki paniki, natrętne myśli lub rytuały,
  • problemy ze snem: trudności w zasypianiu, wybudzanie, sen płytki lub nadmierna senność,
  • zmiany apetytu i masy ciała (spadek lub wzrost o ≥5% w miesiąc),
  • wyraźny spadek energii, motywacji, koncentracji,
  • unikanie kontaktów, izolacja, konflikty w relacjach,
  • częstsze sięganie po alkohol, leki uspokajające lub inne substancje,
  • myśli rezygnacyjne lub samobójcze, samouszkodzenia.

W razie bezpośredniego zagrożenia życia pomoc doraźna jest dostępna pod numerem 112.

Najczęstsze obszary wsparcia

Problemy psychiczne obejmują szerokie spektrum trudności. Poniżej pogrupowane przykłady, które często pojawiają się w gabinetach:

  • Nastrój i emocje: epizody depresyjne, wahania nastroju, przewlekły stres.
  • Lęk i napięcie: lęk uogólniony, fobie, ataki paniki, natręctwa i kompulsje.
  • Sen i regeneracja: bezsenność przewlekła, zaburzony rytm okołodobowy.
  • Uzależnienia i nawyki: alkohol, nikotyna, internet, gry, kompulsywne zakupy.
  • Jedzenie i obraz ciała: objadanie się, restrykcje, nadmierna kontrola masy ciała.
  • Relacje i rodzina: kryzysy partnerskie, komunikacja, granice, wychowanie dzieci.
  • Praca i szkoła: wypalenie, przeciążenie, prokrastynacja, radzenie sobie ze stresem.
  • Neurorozwojowe: trudności z koncentracją i impulsywnością, wyzwania społeczne.
  • Trauma i kryzys: doświadczenia urazowe, objawy pourazowe, żałoba.
  • Funkcjonowanie poznawcze: pamięć, uwaga, organizacja, zachowania nawykowe.

Takie kategorie pomagają dopasować formę pomocy: od psychoedukacji i konsultacji po psychoterapię i, gdy wskazane, farmakoterapię.

Jak wygląda diagnoza i terapia

Proces wsparcia można ułożyć w kilka kroków:

  1. Konsultacja wstępna (50–60 minut): omówienie objawów, historii, celów. Specjalista proponuje wstępny plan i wyjaśnia metody pracy.
  2. Diagnoza funkcjonalna: uporządkowanie problemów i czynników podtrzymujących. W razie potrzeby używa się standaryzowanych kwestionariuszy.
  3. Dobór interwencji:
  • terapii poznawczo‑behawioralnej (często 8–20 sesji w pracy nad lękiem, stresem, bezsennością),
  • podejść systemowych lub schematów (głębsze wzorce w relacjach),
  • pracy nastawionej na traumę (np. techniki ekspozycyjne, stabilizacja),
  • konsultacji psychiatrycznej, jeśli wskazują na to objawy i funkcjonowanie.
  1. Monitorowanie efektów: krótkie skale samopoczucia co 2–4 tygodnie pomagają mierzyć postępy i modyfikować plan.
  2. Utrwalanie zmian: plan zapobiegania nawrotom, zestaw narzędzi na trudniejsze momenty.

Tempo pracy i liczba sesji różnią się w zależności od nasilania objawów, współwystępowania trudności oraz celów klienta.

Gdzie szukać pomocy

  • Konsultacja online lub stacjonarna: wygodna dla osób z ograniczonym czasem lub dostępem do specjalistów w miejscu zamieszkania.
  • Platformy z katalogiem obszarów: wyszukiwarki zagadnień pozwalają dopasować specjalistę do konkretnego problemu i formy pracy. Przykładowy katalog obszarów wsparcia znajduje się pod adresem https://avigon.pl/lista/obszary-wsparcia.
  • Wsparcie w organizacjach: programy pracownicze (EAP), warsztaty dobrostanu, konsultacje kryzysowe w firmach.
  • Opieka publiczna i NGO: poradnie zdrowia psychicznego, ośrodki interwencji kryzysowej, grupy wsparcia.

Przy wyborze warto zwrócić uwagę na kwalifikacje, doświadczenie w danym obszarze, sposób pracy i dostępność terminów.

Sprawdzone nawyki wspierające zdrowie psychiczne

Samopomoc nie zastępuje terapii, ale bywa solidnym filarem codziennej higieny psychicznej. Praktyki z dobrym zapleczem naukowym:

  • Sen 7–9 godzin na dobę; stałe godziny kładzenia się i wstawania, ograniczenie ekranów 60 minut przed snem.
  • Aktywność fizyczna 150 minut umiarkowanej intensywności tygodniowo lub 75 minut intensywnej; 2 treningi siłowe.
  • Ekspozycja na światło dzienne min. 30 minut rano; krótkie przerwy od pracy co 60–90 minut.
  • Techniki regulacji stresu: 10 minut uważności, ćwiczenia oddechowe 4–6 oddechów na minutę, 3 razy dziennie.
  • Relacje: zaplanowana rozmowa wspierająca 1–2 razy w tygodniu, praktyka konstruktywnego feedbacku.
  • Digital hygiene: okna bez bodźców informacyjnych 2x dziennie po 30 minut; wyciszenie powiadomień poza priorytetami.
  • Notowanie: 5-minutowy dziennik nastroju i wydarzeń z krótką refleksją “co pomogło/utrudniło”.

Krótkie przykłady z praktyki

  • Anna, 29 lat: przewlekła bezsenność i nasilony lęk. Po ocenie snu wdrożono interwencję CBT-I oraz elementy terapii lęku. Po 10 tygodniach średnia długość snu wzrosła z 4,5 do 7 godzin, a nasilenie lęku na 10‑stopniowej skali spadło z 8 do 4.
  • Michał, 41 lat: przeciążenie pracą, objawy wypalenia. Praca nad priorytetami, granicami i regeneracją, plus krótkoterminowa interwencja w stresie. Po 8 sesjach skrócił czas pracy o 15% przy utrzymaniu wyników i obniżył subiektywny stres z 9/10 do 5/10.
  • Zofia, 17 lat: spadek nastroju i izolacja. Włączono psychoedukację rodzinną i terapię indywidualną z monitorowaniem funkcjonowania szkolnego. Po 12 tygodniach poprawiła regularność nauki i powróciła do dwóch aktywności pozaszkolnych.

Jak skorzystać z katalogu obszarów wsparcia

  • Określ główny problem: objawy, które najbardziej przeszkadzają w codzienności.
  • Przejrzyj kategorie i opisy wsparcia, filtrowanie według tematu pracy, formy spotkań lub doświadczenia specjalisty.
  • Zapisz 2–3 opcje i umów konsultację wstępną, aby sprawdzić dopasowanie i komfort współpracy.

Dobrze dobrany specjalista przyspiesza proces i ułatwia utrwalenie efektów. Katalog obszarów wsparcia dostępny online pozwala porównać podejścia i wybrać ścieżkę pomocy zgodną z aktualnymi potrzebami.

Artykuł sponsorowany